De nieuwe rectorale dienst KU Leuven Engage bundelt krachten rond diversiteitsbeleid, duurzaamheidsbeleid en service learning. Dat is een belangrijk evolutie van de laatste jaren en zal de effectiviteit van deze beleidsdomeinen doen toenemen. Deze bundeling biedt ook mogelijkheden om maatschappelijk engagement aan KU Leuven ruimer te bekijken. Heel wat personeelsleden van KU Leuven voelen zich immers sterk verbonden met de universiteit als maatschappelijk relevante werkgever en met KU Leuven als actor in actieve solidariteit voor een duurzame en inclusieve samenleving. Dat ‘engagement’ willen we graag waarderen door personeel, binnen de werktijd, de mogelijkheid te geven om zich maatschappelijk te engageren, bv. door twee dagen per jaar vrijwilligerswerk te doen dat aansluit bij het maatschappelijk engagement van de universiteit. De haalbaarheid van dergelijk initiatief zal, ook in overleg met leidinggevenden, uitgeklaard moeten worden. We willen ook initiatieven ondersteunen waarin men onderwijs, onderzoek en engagement tracht te verbinden. Er zijn momenteel nog veel drempels weg te werken in engagementsgedreven onderzoek en onderwijs, onder meer rond juridische en HR-problemen bij het inbedden van ervaringsdeskundigen in onderwijs en onderzoek.

KU Leuven kent al vele jaren prijzen toe voor waardevol onderzoek en uitmuntend onderwijs. We willen naar analogie ook een jaarlijkse prijs uitreiken voor maatschappelijk engagement, waar jaarlijkse klemtonen gelegd kunnen worden op verschillende thema’s gerelateerd aan de duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s) van de Verenigde Naties. 

Ook de alumniwerking van KU Leuven biedt kansen om de universiteit en samenleving nog meer te verbinden rond maatschappelijke thema’s en de impact van KU Leuven Engage te vergroten, bijvoorbeeld door inspirerende alumni in de kijker te zetten die zich inzetten voor inclusie, diversiteit, duurzaamheid, klimaatverandering, wereldburgerschap, etc. 

En waarom kiezen we in een volgend beleidsteam niet voor een vicerector Engage, die de bevoegdheden inclusie en duurzaamheid integreert met een focus op de SDG’s? Iemand die een ruime verbinding realiseert tussen de vele geëngageerde netwerken van personeel en studenten en externe samenwerking aangaat met het oog op meer impact in een steeds meer uitdagende wereld.

Een zachte landing voor alle studenten

KU Leuven zorgt vanaf het eerste contactmoment voor een gastvrije start voor alle studenten. Dit wordt momenteel waargemaakt door de organisatie van inclusieve startersdagen waarbij (internationale) studenten niet alleen praktische informatie over lessen, studiemateriaal en administratieve processen ontvangen, maar ook kunnen deelnemen aan workshops in functie van hun noden, zoals studievaardigheden, campusoriëntatie en kennismaking met medestudenten, mentoren en begeleiders. Deze aanpak bevordert niet alleen sociale integratie, maar versterkt ook zelfvertrouwen en studie-engagement bij de overgang naar het hoger onderwijs. We willen evalueren of deze introductie goed is afgestemd op verschillende doelgroepen: pioniersstudenten (eerste generatie), neurodivergente studenten, studenten met een migratieachtergrond, studenten met een thuistaal anders dan Nederlands, studenten met een functiebeperking en internationale studenten. We willen de aanpak in het onthaal gebaseerd op ‘value affirmation’ verder uitbouwen.

Bovendien organiseren we momenteel nog veel apart voor verschillende doelgroepen, zoals bijvoorbeeld in de context van faciliteiten voor onderwijs en examens. Dit vraagt veel inspanningen van docenten, ombudsen en studiebegeleiders. Door in te zetten op universal design, in combinatie met doelgroepenbeleid waar nodig, verhoogt inclusie én zorgen we voor meer kwaliteitsvol onderwijs voor iedereen, met als resultaat minder werk voor wie onderwijs en examens faciliteert.

We zullen, in samenwerking met studentenkringen, peer mentoring verder ontwikkelen als effectief hulpmiddel bij sociale integratie, het omgaan met cultuurverschillen en het ontwikkelen van academische veerkracht. We bewaken dat er voor studenten voldoende tijd blijft of bijkomende tijd wordt vrijgemaakt om gedurende het academiejaar binnen de opleidingen kleinschalige groepssessies en peerbegeleidingstrajecten te organiseren, gedragen door assistenten en monitoren. Zij fungeren als laagdrempelig aanspreekpunt voor vakinhoudelijke vragen, studieplanning en psychosociaal welzijn. 

Diversiteitsvaardige onderwijsteams

Steeds meer wetenschappelijke evidentie uit binnen- en buitenland toont aan dat individuele docenten een belangrijke sleutel in handen hebben tot het creëren van een inclusieve leeromgeving en sociaal rechtvaardig hoger onderwijs. Recente studies toonden aan dat studenten zich meer thuis voelen bij een diversiteits-responsieve houding en inclusieve didactiek van docenten én ook hogere gemiddelde scores en studievoortgang hebben zoals objectief vastgesteld in hun studieresultaten. Deze betere resultaten laten zich niet alleen optekenen bij pioniersstudenten, neurodivergente studenten en studenten met migratieachtergrond, maar ook bij studenten uit de witte middenklasse. Kortom, iedere student lijkt gebaat met een ‘venster op de wereld’, een veilige(re) aula waarin kritisch gereflecteerd en gegroeid mag worden en waarin via een diverse(re) waaier aan didactieken de leerstof wordt overgebracht; diversiteitsresponsiviteit verbetert de onderwijskwaliteit. 

Daarom ontwikkelen we structureel ingebedde professionaliseringsprogramma’s voor docenten rond inclusieve didactiek en diversiteitsbekwaamheid. Hierbij is de integratie van de verschillende programma’s (migratie, pionier, neurodiversiteit, gender, levensbeschouwing…) een aandachtspunt. We zetten in op éénjarige, reflectieve leertrajecten, verspreid over enkele sessies. Docenten werken daarbij aan concrete vertalingen naar hun eigen lespraktijk, met aandacht voor taalgebruik, evaluatievormen, interactiepatronen en curriculumopbouw. Deze trajecten worden begeleid door KU Leuven Engage, in samenwerking met de Dienst Onderwijsbeleid, die coaching, good practices en technische ondersteuning voorzien. Na evaluatie van de momenteel lopende pilootfase die focust op opleidingsonderdelen in de eerste fase van bachelorprogramma’s, willen we deze trajecten uitbreiden met andere aspecten van diversiteit en verankeren in het reguliere professionaliseringsaanbod. 

Elke faculteit integreert inclusieve didactiek in haar opleidingsplannen en faciliteert deze professonaliseringstrajecten, organiseert peer learning en volgt terugkommomenten op. KU Leuven ontwikkelt een centrale databank met inspirerende praktijken, en stimuleert uitwisseling tussen teams via facultair onderwijsoverleg. Ook wordt bekeken of een gevalideerd certificeringssysteem rond inclusieve didactiek kan worden ontwikkeld als onderdeel van het onderwijsportfolio.

Inclusief en diversiteitscompetent curriculum

Een future-proof curriculum weerspiegelt de diversiteit van de samenleving en bereidt studenten voor op maatschappelijke verantwoordelijkheid in een complexe, multiculturele wereld. We engageren ons om opleidingen te ondersteunen bij het herdenken van hun curricula door actief werk te maken van inclusie, representatie en sociale rechtvaardigheid. Opleidingen die dat wensen krijgen ondersteuning bij fundamentele curriculumvragen: welke stemmen en perspectieven komen aan bod, hoe wordt kennis gekaderd binnen machtsverhoudingen en historisch gegroeide structuren, en welke vaardigheden en attitudes zijn nodig om als professional verantwoord te handelen in een diverse samenleving. We stimuleren innovatieve werkvormen zoals Service Learning, waarbij studenten werken aan maatschappelijke vraagstukken in samenwerking met externe actoren, en interdisciplinaire projecten waarin diversiteit en rechtvaardigheid maar ook veiligheid, stabiliteit en overheidsfalen aan bod kunnen komen. Ook wordt ingezet op de herwerking van syllabi en handboeken: docenten krijgen ondersteuning om leerinhouden te diversifiëren en kritisch te contextualiseren. Het ondersteuningsaanbod wordt verankerd in de facultaire onderwijscommissies, waar concrete tools, formats en evaluatiecriteria beschikbaar zijn. We stimuleren bovendien participatie van studenten bij het ontwerp en de evaluatie van curricula, in lijn met het principe van co-creatie en ervaringsdeskundigheid.

KU Leuven als koploper in duurzaamheid

We engageren ons om de volledige werking en infrastructuur van de universiteit te verduurzamen. De universiteit wil koploper blijven in de academische wereld op het vlak van duurzame transitie en investeert daarom in een geïntegreerd duurzaamheidsplan waarin klimaatneutraliteit, circulaire economie en biodiversiteitsbehoud en -herstel centraal staan. Dit plan bouwt verder op de roadmap klimaatneutraliteit die in samenwerking met diverse geledingen van de universiteit werd opgesteld. Als richtinggevend kader hanteren we internationale systemen zoals het Sustainability Tracking, Assessment & Rating System (STARS) model, dat universiteiten toelaat hun duurzaamheidsprestaties systematisch te meten, bij te sturen en te benchmarken ten opzichte van internationale standaarden. 

Duurzaamheid is een bijzonder belangrijk thema voor de universiteit die toekomstbestendig wil zijn. Duurzaamheid gaat verder dan ecologische duurzaamheid, en vraagt ook sociale verantwoordelijkheid en goed bestuur (ESG – Environmental, Social and Governance). ESG verbindt milieu, HR, sociale aspecten en organisatorisch bestuur tot één samenhangend geheel. 

Op basis van STARS en recent onderzoek naar campus sustainability leggen we concrete en meetbare doelstellingen vast voor energieverbruik, mobiliteit, afvalverwerking, waterbeheer en het efficiënt gebruik van infrastructuur. Deze KPI’s worden gekoppeld aan een systeem van transparante rapportering, waarbij de voortgang van verduurzaming publiek raadpleegbaar is. Hierdoor worden zowel verantwoordelijkheid als collectieve betrokkenheid bevorderd.

De rol van KU Leuven als patrimoniumbeheerder krijgt hierbij bijzondere aandacht. De universiteit beschikt over een omvangrijk vastgoedpatrimonium en beheert belangrijke groenzones in Leuven en omgeving. In lijn met het Leuvens Klimaatcontract engageert KU Leuven zich om ontharding en vergroening op te schalen, bijvoorbeeld door de aanleg van groene buffers, onthardingsprojecten en publieke parken die ook klimaatadaptatie ondersteunen. In samenwerking met de stad Leuven, de taskforce klimaatadaptatie en partners als Leuven 2030, wordt werk gemaakt van een gebiedsdekkende onthardingsstrategie, gekoppeld aan waterbeheer en biodiversiteit.

Ook op het vlak van bouw en renovatie schakelen we een versnelling hoger. KU Leuven verankert circulair bouwen als uitgangspunt in haar patrimoniumbeleid. Dit betekent dat bij nieuwbouw en verbouwing resoluut wordt gekozen voor materialen die herbruikbaar, recycleerbaar en lokaal geproduceerd zijn, en dat urban mining – het herwinnen van bouwmaterialen uit bestaande structuren – structureel wordt toegepast. Samen met partners als Atelier Circuler en de Materialenbank Leuven onderzoeken we hoe we onze schaalgrootte kunnen benutten om circulaire bouwpraktijken verder te professionaliseren.

Deze ambities worden ondersteund door een robuuste interne structuur. We bouwen het Green Office-model verder uit als participatief platform waarin studenten en personeelsleden samenwerken rond lokale duurzaamheidsprojecten. Binnen de interne KU Leuven-structuur worden duurzaamheidscoördinatoren aangesteld per regio (West, Oost, Brussel), zodat duurzaamheidsinitiatieven lokaal verankerd én universiteitsbreed afgestemd zijn. Via dit meerlagige systeem versterken we de duurzaamheidscultuur in de dagelijkse werking van de universiteit.

Duurzaamheid als transversaal leer- en onderzoeksthema

Duurzaamheid wordt wereldwijd erkend als een van de grootste uitdagingen van onze tijd. We zien het als een academische én maatschappelijke opdracht om deze uitdaging structureel te verankeren in de onderwijs- en onderzoeksopdracht van onze universiteit. Niet als bijkomend thema, maar als een transversaal principe dat curricula, didactiek en onderzoekscultuur doordringt.

Om deze ambitie waar te maken, ontwikkelt KU Leuven een facultair gedragen en contextgevoelig raamwerk voor duurzaamheidscompetenties. Eerder dan een centraal opgelegde leerlijn, ondersteunen we opleidingen in het integreren van duurzaamheid in hun curricula op een manier die aansluit bij hun specifieke vakgebied en onderwijspraktijk. Studenten verwerven hierbij niet alleen kennis over duurzaamheid, maar ontwikkelen ook vaardigheden in systeemdenken, transdisciplinariteit, klimaatrechtvaardigheid en ethische besluitvorming. Onderwijsinitiatieven zoals interdisciplinaire modules, praktijkprojecten, service learning en bachelorproeven met maatschappelijke relevantie worden verder ondersteund en geprofessionaliseerd.

Zulke integratie gebeurt niet vanzelf. We voorzien daarom vorming en ondersteuningstrajecten voor lesgevers die duurzaamheid willen inbedden in hun onderwijs. Via peer learning-netwerken, workshops en voorbeeldmodules rond ecopedagogiek en ethisch systeemdenken creëren we een praktijkgemeenschap, waar ervaringen gedeeld en versterkt worden. Bestaande initiatieven zoals het Netwerk Duurzaam Onderwijs, de MOOCs over duurzaamheid, UnaVEx en het OPO Globale Uitdagingen worden in dit kader verder uitgebouwd, ondersteund door KU Leuven Engage en de Duurzaamheidsraad. Waar mogelijk worden deze initiatieven structureel verankerd, bijvoorbeeld via een interdisciplinaire POC voor transversale opleidingsonderdelen.

Ook in het onderzoeksbeleid krijgt duurzaamheid een meer prominente plaats. KU Leuven stimuleert reflectie over de maatschappelijke en ecologische impact van onderzoeksprojecten en heroriënteert evaluatiecriteria om projecten die bijdragen aan duurzame transities, op het vlak van klimaat, gezondheid, energie, ethiek en inclusie – expliciet te waarderen. Binnen het bredere valorisatiebeleid erkennen we naast economische ook sociale en ecologische innovaties, zodat impact op mens en milieu niet ondergewaardeerd wordt.

Samenwerkingen met externe partners zoals Leuven.AI, VIB, Imec en VITO maken het bovendien mogelijk om technologische innovaties zoals AI te benutten voor duurzame toepassingen, met aandacht voor energieverbruik, dataverantwoordelijkheid en maatschappelijke relevantie. Door duurzaamheid niet alleen als inhoud, maar ook als didactisch en onderzoeksprincipe te benaderen, bouwen we aan een universiteit die klaar is voor de uitdagingen van morgen, en die vandaag al verantwoordelijkheid opneemt in het vormgeven van een meer rechtvaardige en leefbare wereld.

Welzijn, gezonde leefstijl en bewegingsvriendelijke campus.

Duurzaamheid omvat niet alleen ecologische doelstellingen, maar ook het bevorderen van welzijn en gezondheid op de campus. We willen KU Leuven verder uitbouwen tot een beweegvriendelijke universiteit, met aandacht voor fietsvriendelijke en veilige infrastructuur, voldoende rust- en beweegplekken, en initiatieven die fysieke activiteit tijdens de werk- en lesdag stimuleren (zoals beweegpauzes en outdoor werkomgevingen). Daarnaast zetten we in op het promoten van gezonde én duurzame voeding: we stimuleren bewuste keuzes in het aanbod van onze restaurants en automaten, met transparante info over herkomst, voedingswaarde en allergenen. We werken aan een inclusief alcohol- en drugsbeleid dat inzet op preventie, sensibilisering en veilige feestcultuur, in samenwerking met studentenkringen en welzijnspartners. Deze initiatieven versterken niet alleen de gezondheid van onze gemeenschap, maar dragen ook bij aan een duurzame leefomgeving waarin iedereen zich goed kan voelen.

Een uitnodiging tot cultuurparticipatie

Cultuur is een domein dat bijzonder veelzijdig is en zich op tal van aspecten van onze universiteit  laat gelden. Een toekomstig cultuurbeleid voor KU Leuven houdt rekening met deze veelzijdigheid, erkent dat er in het verleden belangrijke stappen zijn gezet en gaat met een duidelijke focus te werk. In de erkenning van wat er in het brede veld van de cultuur gebeurt, zit altijd ook het besef dat cultuur integraal deel uitmaakt van onze universiteit, met name het inzicht dat onderzoek en onderwijs deel uitmaken van een ruimere context en samenleving. 

In het bijzonder voor studenten biedt hun tijd aan de universiteit een unieke gelegenheid om met tal van culturele activiteiten kennis te maken of zelf verder uit te diepen. Onze Dienst Cultuur creëert hier een aanbod dat studenten een reële kans geeft om te participeren. Via initiatieven als het ‘uur cultuur’, de museumnacht, de ondersteuning van theater (Interfacultair Theaterfestival), beeldende kunst (o.m. Ithaka) en zeker ook in de ondersteuning van levendige muziekensembles (Universitair Symfonisch Orkest, Universitair Harmonie-orkest, Leuvens Universitair Koor…)  ontstaat een breed weefsel, dat elke student reële kansen op Bildung biedt. 

In de volgende beleidsperiode zullen we er effectief werk van maken om het rijke aanbod dat in Leuven aanwezig is, ook verder beschikbaar te maken op de campussen.  Rekening houdend met de eigenheid van onze campussen moet het mogelijk zijn om de integratie binnen het grote KU Leuven ook op dit vlak reële stappen vooruit te laten zetten. 

Cultuur beleven door te participeren is een belangrijk pluspunt van het universitaire leven, toch zijn verder stappen mogelijk, in het bijzonder door als student (en personeel) zelf creatief te zijn. Met het Bac Art Lab is er in de afgelopen jaren met beperkte middelen een echte kunstenwerkplaats gecreëerd. Studenten met artistieke ambitie kunnen er terecht voor een residentie of nieuwe vormen van onderwijs, en toonmomenten van artistieke expressie krijgen er een plaats. In een uniek (erfgoed)gebouw biedt het Bac Art Lab een podium dat gaandeweg steeds meer erkenning krijgt en verdient. Het is een concrete vorm waarin kunst en wetenschap gestalte krijgen aan de universiteit, tegelijk toont het op een uitgelezen wijze hoe de kunsten bevruchtend zijn voor de universitaire praktijk. Een geassocieerde faculteit Kunsten is geen Fremdkörper, maar brengt de universiteit tot een werkelijk vollediger vorm van kennis.  De verdere uitbouw van het Bac Art Lab verdient dan ook de nodige steun om de lijn kunst-wetenschap, die met de viering van 600 jaar een nieuwe impuls kreeg, verder te ontwikkelen.

Via de commissie cultuur, en beide deelcommissies: Academisch Erfgoed en Actuele kunst, zijn er vele sterke impulsen gegeven aan het cultuurbeleid van KU Leuven (o.m. in het verwerven van een indrukwekkende collectie hedendaagse beeldende kunst). Deze commissies zullen vanzelfsprekend een belangrijke rol krijgen in het uittekenen van het toekomstige cultuurbeleid en in het adviseren van het universiteitsbestuur. 

Focus op erfgoed 

Een instelling die 600 jaar op de teller heeft, beschikt natuurlijk over zeer veel erfgoed. Er zijn niet enkel de oude gebouwen die dankzij de technische diensten voortdurend bij de tijd worden gebracht en duurzaam gemaakt. Daarnaast zijn er ook de ruime collecties die velen ons benijden. We denken daarbij aan onze archieven, onze bibliotheken, onze wetenschappelijke collecties. Op het gebied van erfgoed zijn er voor de volgende jaren een aantal belangrijke keuzes te maken. 

Voor het geheel van ons roerend erfgoed is een masterplan nodig voor de valorisering en bewaring van deze collecties. In een dergelijk plan dient zowel gekeken naar een collectiebeleidsplan, d.w.z. naar criteria om te selecteren en te bewaren, maar zeker ook naar geschikte locaties. Daarnaast zal een belangrijke opdracht erin bestaan om onze archieven verder te digitaliseren, d.w.z. zowel het digitaliseren van bestaand materiaal (met de gepaste metadatering), als het bewaren van digital born materiaal. Tenslotte dient het masterplan ook aandacht te besteden aan het collectieve beheer met het zoeken van een gepaste balans tussen centraal en decentraal. Ook op dit gebied is de integratie met onze campussen nog niet voltooid. Hoe zullen we in de toekomst omgaan met archieven van faculteiten, campussen en centrale administratie? De toenemende belangstelling van een breed publiek voor erfgoed, zal er ons toe aanzetten om de ontsluiting van ons erfgoed en onze collecties een hernieuwde aandacht te schenken. Het Vesaliusmuseum is daarin een eerste belangrijke stap, maar verdere investeringen zijn nodig, onder andere voor de ontsluiting van de collecties dierkunde en natuurwetenschappen. Eén voorbeeld kan hier volstaan: het kasteel van Arenberg is tegelijk een erfgoedgebouw met een onderwijs-, onderzoeks- en bestuursfunctie, maar huisvest unieke historische stukken en opent zijn deuren voor een groot publiek. Hoe kunnen we deze drie functies op een verantwoorde manier met elkaar blijven verzoenen? 

Specifiek op het gebied van erfgoed zal het zaak zijn om de grote expertise die aan KU Leuven aanwezig is, te bundelen en op zoek te gaan naar formules waarmee een platform kan gecreëerd worden waar wetenschappelijk onderzoek en ervaring uit de diensten (met inbegrip van onze technische diensten) bij elkaar gebracht worden. Uit de ervaring van de voorbije jaren is duidelijk geworden dat hier een domein ligt waar onderwijs, onderzoek en dienstverlening hand in hand kunnen gaan op een manier die onze universiteit Europees en internationaal toonaangevend kan laten zijn. Opleidingen en onderzoek uit alle groepen, maar ook kennis en ervaring uit al onze diensten, vinden hier een uniek werkterrein!

In de ruime sector van de cultuur speelt KU Leuven ook een unieke en belangrijke rol in relatie tot de stad Leuven, de vele culturele spelers (bv. STUK) en de ruimere omgeving. Heel wat culturele initiatieven vonden een vruchtbare start binnen de universiteit en zijn inmiddels met een eigen parcours gestart. De dialoog onderhouden met alle culturele en erfgoedspelers zal nieuwe impulsen vragen.

De universiteit functioneert niet in een politiek vacuüm. De politieke context waarin we de laatste jaren opereren is steeds uitdagender geworden. De houding van de Vlaamse regering tegenover het hoger onderwijs wekt wel wat zorgen. Niet alleen door het uitblijven van broodnodige investeringen, maar ook door een toenemende neiging tot wantrouwen, sturing en besparingen die raken aan de kern van onze academische missie.

De onderindexering van de werkingsmiddelen leidt tot een reële uitholling van onze middelen, net als het feit dat de overheidstoelage de toename van de studentenpopulatie niet volgt. Jaar na jaar moeten we méér doen met minder. Dat heeft gevolgen voor wie onderzoek doet, onderwijs verzorgt, studenten begeleidt en administratie ondersteunt. Tegelijk zien we ook plannen opduiken die raken aan de statuten en pensioenrechten van academisch personeel. Vaak komen die plannen er zonder overleg met ons.

Ook de retoriek over Engelstalige opleidingen is vaak kort door de bocht en miskent de realiteit en de meerwaarde van een internationale academische gemeenschap. De wereld stopt niet aan de taalgrens. Internationale studenten en onderzoekers verrijken onze universiteit (en onze Vlaamse regio!) en brengen interessante perspectieven binnen.

Als rector wil ik in deze context een helder signaal geven: de universiteit is geen kostenpost, maar een investering in de toekomst. Ik zal met alle kracht verdedigen wat onze gemeenschap nodig heeft: voldoende middelen, academische vrijheid, internationale openheid en een respectvolle dialoog met de overheid. Ik zal dat niet doen door te polariseren, maar wel door met heldere argumenten het belang van een sterke universiteit te blijven benadrukken.

De academische zorginstellingen UZ Leuven en UPC KU Leuven vormen samen met de universiteit een unieke cluster waarin wetenschappelijke innovatie, klinische praktijk en opleiding elkaar versterken. Het bestaande model van geïntegreerde samenwerking voor onderwijs, onderzoek, maatschappelijke dienstverlening en klinische zorg is goed uitgebouwd binnen de overkoepelende structuur van KU Leuven en met sterk verankerde partnerschappen. De maatschappelijke impact in de Vlaamse en Belgische gezondheidszorg is dan ook bijzonder groot.

De KU Leuven blijft zich inzetten voor een intensief en wederzijds versterkend partnerschap met UZ Leuven en UPC KU Leuven. Door strategisch in te zetten op samenwerking op verschillende niveaus – van bestuursstructuren tot datagebruik en opleidingen – wil de universiteit een duurzame bijdrage leveren aan de zorg van de toekomst. Een belangrijk aandachtspunt blijft het stimuleren van interdisciplinair onderzoek en multidisciplinaire innovatie, ook met inbreng van expertise vanuit de groepen Wetenschap en Technologie en Humane Wetenschappen.

Het partnerschap tussen KU Leuven en UZ Leuven vormt een hoeksteen van het academisch ziekenhuiswezen in Vlaanderen en is van onschatbare waarde voor onderwijs, onderzoek, innovatie en klinische zorg. De universiteit wil dit partnerschap verder versterken door in te zetten op gedeelde infrastructuur, talentontwikkeling en innovatie met impact. KU Leuven en UZ Leuven blijven inzetten op een gecoördineerde aanpak van ondersteunende diensten, in het bijzonder op het vlak van IT-systemen, andere interne beheerssystemen en het loopbaanbeleid voor clinici met academische opdrachten. De universiteit zal haar expertise in data-analyse, AI en data-ethiek inbrengen in nieuwe initiatieven rond dataontsluiting van UZ Leuven. Daarbij kan de oprichting van een datastrategiegroep rond academische noden en klinische innovatie overwogen worden, in samenwerking met VIB, Imec en relevante KU Leuven-centra (zoals Leuven.AI) voor AI-toepassingen in de zorg. 

Op opleidingsvlak zullen we inspelen op de stijgende nood aan zorgprofessionals door intens samen te werken met hogescholen binnen de Associatie KU Leuven rond stages en curricula. Hiertoe kunnen de resultaten van het Metaforumproject Biomedische Actoren van de Toekomst gebruikt worden om curricula te actualiseren, met aandacht voor innovatieve leerlijnen rond interprofessioneel samenwerken, digital health en patiëntparticipatie.

Startende ZAP-leden met een klinische hoofdopdracht in UZ Leuven met een substantiële onderzoekscomponent hebben behoefte aan voldoende basisfinanciering en begeleidingsmodellen op maat, met ruimte voor academische groei in combinatie met klinische excellentie. Samen met UZ Leuven willen we werken aan een loopbaanbeleid dat klinisch-academische brugfiguren zichtbare groeipaden en erkenning biedt. Voor de opleidingen van KU Leuven zijn kwaliteitsvolle stages binnen UZ Leuven en UPC zeer belangrijk. Dit vraagt stagecoördinatie tussen alle relevante faculteiten en ondersteuning van stagebegeleiders (vorming, tijdsinvestering, erkenning).

De samenwerking van KU Leuven en UPC Z.org KU Leuven wint steeds aan belang als een essentieel onderdeel van het academisch en maatschappelijk engagement rond geestelijke gezondheidszorg. Deze samenwerking, die complementair is aan de sterke banden met UZ Leuven, staat voor een unieke synergie tussen onderwijs, onderzoek, zorg en maatschappelijk welzijn. 

UPC Z.org KU Leuven is een belangrijke partner van de groep Biomedische Wetenschappen en de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen, met heel wat samenwerkingen in geïntegreerde onderzoeksprogramma’s en professionele stageplaatsen. De toenemende complexiteit en prevalentie van mentale gezondheidsproblemen vereisen een duurzame instroom van goed opgeleide professionals. KU Leuven en UPC Z.org KU Leuven engageren zich om samen de capaciteit van geestelijke gezondheidszorgopleidingen te verhogen. De groei van de studentenaantallen biedt momenteel heel wat uitdagingen, maar tegelijkertijd ook kansen om academisch talent vroegtijdig te verbinden aan de geestelijke gezondheidszorg. 

Het lidmaatschap van UPC-staf van het Leuven Brain Institute biedt de mogelijkheid om het academisch profiel van UPC Z.org KU Leuven verder te versterken. Het bundelen van expertise op het vlak van neurowetenschappen, psychiatrie, psychologie en technologie, en inzet op translationeel onderzoek, heeft directe impact op patiëntenzorg. UPC Z.org KU Leuven en KU Leuven bouwen verder aan strategische netwerken met externe partners – zowel binnen als buiten de zorgsector. Door actief deel te nemen aan regionale, nationale en internationale netwerken, kunnen beide instellingen hun impact vergroten, innovatie versnellen en gezamenlijke projecten realiseren die bijdragen aan maatschappelijke uitdagingen.

De academische groeidoelstelling van UPC en haar maatschappelijke opdracht vereisen een blijvende investering in mensen, infrastructuur en strategie. Samen moeten we inspanningen blijven leveren om de overheid van de noodzaak hiervan te overtuigen.

Innovatie en ondernemerschap

KU Leuven Research & Development (LRD) is de schakel tussen fundamenteel academisch onderzoek en maatschappelijke toepassing en heeft een wereldwijde reputatie als eenheid voor technologie-transfer van universitaire onderzoeksresultaten. LRD ondersteunt onderzoekers wanneer ze vanuit eigen resultaten willen samenwerken met industriële, economische en maatschappelijke partners, gaande van contractonderzoek en ondersteuning rond intellectuele eigendom, over het verstrekken van licenties tot de creatie van spin-offs. LRD begeleidt de samenwerking met externe partners zoals bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties bij het realiseren van maatschappelijke en economische impact. Daarbij verschuift de focus van een louter technologisch transfermodel naar een bredere benadering waarin ook sociale, ethische en ecologische valorisatie wordt meegenomen. 

LRD wil onderzoekers vroeger in het proces begeleiden om van meet af aan mogelijke impactdoelstellingen helder te formuleren en valorisatiekansen te identificeren. Het is bovendien belangrijk dat de begeleiding zich niet uitsluitend richt op economische exploitatie, maar ook sociale innovatie en duurzame ontwikkeling expliciet integreert. 

LRD krijgt bovendien een versterkte rol in interfacultaire initiatieven rond grote maatschappelijke thema’s zoals duurzaamheid, gezondheid, digitalisering en ethiek. De samenwerking met onderzoeksgroepen en maatschappelijke partners wordt verder uitgebreid, met ruimte voor experimentele samenwerkingsmodellen zoals living labs, open innovatieplatforms en co-creatie met burgerinitiatieven. 

De samenwerking met LRD verloopt prima, al is er steeds ruimte voor verbetering. Momenteel worden nog steeds kansen op valorisatietrajecten gemist, vaak doordat vroeg in onderzoekstrajecten en loopbanen van jonge onderzoekers hier geen prioriteit aan wordt gegeven. KU Leuven KICK wil hieraan tegemoetkomen door ondernemerschap toegankelijk te maken voor alle studenten, inclusief doctoraatstudenten. We willen deze werking versterken en ervoor zorgen dat elke student op de hoogte is van de aangereikte opportuniteiten. Via KICK bouwen we verder aan een ecosysteem dat ondernemende vaardigheden stimuleert: creatief denken, initiatief nemen, samenwerken en maatschappelijke uitdagingen aanpakken. Via bootcamps, studentenstart-ups en interdisciplinaire hackathons krijgen studenten de kans om ideeën om te zetten in actie. Deze initiatieven besteden aandacht aan circulaire economie, sociale innovatie en technologisch ondernemerschap. Dit willen we realiseren vanuit een samenwerking van de faculteiten met KU Leuven KICK en KU Leuven Engage. Zo positioneert KU Leuven zich als een universiteit die niet alleen kennis overdraagt, maar ook ondernemingszin activeert.

KU Leuven als partner in lokale en stedelijke ontwikkeling

Onze universiteit positioneert zich als actieve en duurzame partner in de ruimtelijke, sociale en culturele ontwikkeling van haar steden en regio’s. Via structurele samenwerkingsovereenkomsten met stadsbesturen, welzijnsorganisaties, culturele actoren en kennisinstellingen wil de universiteit blijven bijdragen aan beleid rond mobiliteit,

betaalbaar wonen (ook voor studenten), klimaatadaptatie, gezondheid en culturele participatie. In verschillende campussteden zullen Living Labs ingericht worden waarin studenten, onderzoekers en stadsactoren samen experimenteren met innovatieve oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. In de uitwerking hiervan zal Leuven MindGate een belangrijke partner zijn, onder meer voor het identificeren van opportuniteiten en partners uit het bedrijfsleven. 

De universiteit stelt niet alleen wetenschappelijke expertise ter beschikking, maar betrekt studenten actief via praktijkgerichte opdrachten, stages en Service Learning-initiatieven. Deze aanpak verhoogt de maatschappelijke betrokkenheid van studenten en heeft impact op de ontwikkeling van civiele competenties en lokale beleidsvorming. Faculteiten worden gestimuleerd om deze maatschappelijke inzet te verankeren in curricula via interdisciplinaire projecten en opdrachten die vertrekken vanuit reële uitdagingen in de stad. Dit draagt bij aan de maatschappelijke relevantie van het hoger onderwijs, de zichtbaarheid van KU Leuven in haar lokale contexten en de sociale innovatiecapaciteit van de stad en de ruimere omgeving. 

KU Leuven als trouwe associatiepartner

De universiteit bouwt al meer dan twintig jaar aan een duurzame en betekenisvolle samenwerking met haar partnerinstellingen binnen de Associatie KU Leuven. Deze hechte samenwerking is verankerd op meerdere campussen in Vlaanderen en Brussel en vormt een unieke troef binnen het Vlaamse hoger-onderwijslandschap. De associatie maakt het mogelijk om kwaliteitsvol hoger onderwijs breed toegankelijk te maken, dichtbij studenten en sterk ingebed in lokale contexten.

De kracht van de associatie zit in de complementariteit van haar instellingen en in een gedeelde ambitie: studenten vormen, maatschappelijke impact genereren en excellent onderzoek ondersteunen. Vandaag werken we samen aan het volledige continuüm van zorgberoepen, van professionele bacheloropleidingen tot academische masters, en versterken we de lerarenopleidingen via gemeenschappelijke trajecten zoals de educatieve master basisonderwijs. We ontwikkelen samen schakelprogramma’s die de doorstroom bevorderen tussen verschillende onderwijsvormen en opleidingsniveaus, en zetten gezamenlijk in op instroom en uitstroom via infodagen, contacten met secundaire scholen en deelname aan jobbeurzen (bv. https://www.flandersjobfairs.be/nl). Ook op het vlak van studentenwelzijn bouwen we verder aan geïntegreerde ondersteuning via Stuvo-diensten, bijvoorbeeld op het vlak van mentaal welzijn, voeding en huisvesting.

De samenwerking reikt verder dan onderwijs. Interdisciplinaire studententeams zoals Formula Electric Belgium brengen studenten van verschillende instellingen samen rond innovatie en duurzaamheid. Didactische infrastructuur – zoals laboratoria, simulatiecentra en collaboratieve ruimtes – wordt gedeeld en versterkt onze gezamenlijke onderwijspraktijk. Ook in het onderzoek ontstaat er steeds meer samenwerking tussen associatiepartners, waarbij gezamenlijke projecten en gedeelde infrastructuur zorgen voor synergie en schaalvoordelen.

De aanwezigheid van verschillende instellingen op één campus biedt unieke mogelijkheden om het samenleven en samenwerken tussen studenten en personeel te benutten als een pedagogische en sociale meerwaarde. Krachten bundelen is onder meer nodig bij het herinrichten van de campus, zoals bv. het geval is voor het Living Campus gebouw op Campus De Nayer. Op campussen kunnen gezamenlijke culturele evenementen opgestart worden of bv. Service Learning initiatieven genomen en ondersteund worden. De specifieke eigenheid van elke campus kan meer zichtbaar gemaakt en versterkt worden voor het brede publiek, bv. door een wall of fame te installeren, ontmoetingsruimtes voor studenten, docenten en omwonenden te voorzien, of door sociale projecten op te starten,

Tegelijk blijven we actief de verbinding zoeken met lokale actoren. De samenwerking met steden en gemeenten, met scholen, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties is fundamenteel om als associatie een duurzame bijdrage te leveren aan regionale ontwikkeling. Onze campussen fungeren als ankerpunten van kennis, innovatie en maatschappelijke betrokkenheid. Samen met onze partnerinstellingen willen we deze rol verder opnemen en versterken, met respect voor ieders eigenheid en in een sfeer van wederzijds vertrouwen. Dat zou bv. kunnen door per campus iemand verantwoordelijk te maken voor instellingsonafhankelijke ‘externe communicatie’ van de campus.

De Associatie KU Leuven is voor ons geen optelsom van instellingen, maar een gedeeld project met een gemeenschappelijke toekomstvisie. In die geest willen we de komende jaren inzetten op verdere beleidsmatige afstemming, gedeeld strategisch denken en een zichtbare positionering van de associatie als samenhangende en krachtige actor in het Vlaamse hoger onderwijs.

KU Leuven Alumni – Gisteren heeft toekomst

Voor vele alumni is KU Leuven van blijvende betekenis geweest in de vorming van hun loopbaan, persoonlijkheid, netwerk en interesses. Deze ervaring schept een sterke emotionele band, die de basis vormt voor een levenslange en wederkerige betrokkenheid. In de voorbije jaren hebben we actief ingezet op het versterken van deze relatie, onder meer via de uitbouw van een participatief alumnibeleid in samenwerking met Alumni Lovanienses, de erkenning van alumnikringen, en de ontwikkeling van het digitaal platform KU Leuven Connect. Dankzij dit netwerk, dat intussen zestien internationale alumni chapters telt, blijven alumni intellectueel en professioneel verbonden met hun alma mater.

Het resultaat is een levende gemeenschap van alumni die optreedt als ambassadeur van de universiteit, deuren opent voor studenten en onderzoekers, en actief bijdraagt via mentorschap, sectorinzicht en fondsenwerving. Tijdens de viering van 600 jaar KU Leuven werd die verbondenheid wereldwijd zichtbaar en tastbaar.

De komende jaren willen we deze gemeenschap nog sterker verankeren in het universiteitsbeleid. Dat doen we door alumnirelaties nauwer te verbinden met domeinen zoals onderzoek, internationalisering, onderwijs en levenslang leren. We zetten daarbij in op doorgedreven digitalisering die toelaat om interacties te personaliseren en de diversiteit aan generaties en achtergronden beter te bedienen. In een tijd van toenemend maatschappelijk wantrouwen tegenover wetenschap en innovatie zien we alumni als waardevolle brugfiguren tussen universiteit en samenleving.

We schakelen alumni in om loopbaanondersteuning te geven aan huidige studenten, waaronder stages, advies en mentorschap. Verder zien we alumni steeds meer als doelpubliek voor het aanbod aan levenslang leren, én als aanbrengers van content ervan. We blijven investeren in een krachtige structuur en in initiatieven die alumni betrekken bij strategische thema’s, van wetenschapscommunicatie tot maatschappelijke impact. Zo blijft KU Leuven ook in de toekomst bouwen aan een wereldwijd netwerk dat kennis, ervaring en engagement samenbrengt ten dienste van de samenleving.

Met een toekomstgerichte lerarenopleiding en de Global University Academy zetten we onderwijs volop in als maatschappelijke hefboom.

Een toekomstgerichte lerarenopleiding

We versterken het engagement in de lerarenopleiding op masterniveau, in nauwe samenwerking met de KU Leuven School of Education en de Associatie KU Leuven. In een wereld die gekenmerkt wordt door snelle maatschappelijke, technologische en ecologische veranderingen, wordt de rol van de leraar meer dan ooit cruciaal. We willen aan KU Leuven tegemoetkomen aan de vraag naar sterk gevormde leerkrachten die kunnen fungeren als brugfiguren tussen wetenschap, klaspraktijk en samenleving. We continueren hiervoor een beleid waarbinnen de gerichtheid op vakexpertise en vakdidactiek erkend worden als een unieke eigenschap van het masterprofiel, maar zetten ook in op structuren waarbinnen de opleidingen zich verder kunnen ontplooien en aan sterkte en transparantie kunnen winnen.

In eerste instantie ondersteunen we daartoe intern de verdere uitbouw van de KU Leuven School of Education om overkoepelend in een interfacultaire context efficiënt processen op te volgen. Na jaren van hervormingen binnen de lerarenopleiding is het tijd om te landen met een eenduidige, sterke en wendbare organisatie binnen KU Leuven. Hierbij maken we een onderscheid tussen verdere stroomlijning van onderwijsadministratieve en procesmatige aspecten enerzijds en valorisering van de in de opleidingen aanwezige inhoudelijke domeinexpertise anderzijds. We streven daarbij naar duidelijkheid voor studenten en haalbaarheid voor betrokkenen door verminderde administratieve overlast, maar ook naar een behoud van onze vakdidactische expertise, die uniek is in Vlaanderen. We faciliteren organisatorisch de verdere ontwikkeling van blended trajecten op een beperkt aantal campussen verspreid over Vlaanderen, en afstandstrajecten, na een evaluatie van deze laatste. 

Op die manier kunnen we aantrekkelijke opleidingen aanbieden en promoten in heel Vlaanderen. Zo kunnen we bovendien vanuit één krachtig KU Leuven-verhaal de contacten met externe actoren onderhouden (de hogescholen binnen de Associatie, de koepels, pedagogische begeleidingsdiensten, scholen, netwerken van lerarenopleiders, de Vlaamse overheid …). In samenwerking kunnen we bijdragen aan het uitbouwen van professionele schoolteams in Vlaamse scholen. Vanuit het vertrouwen in de kwaliteit van de opleidingen maken we structureel ruimte voor communicatie als een belangrijk speerpunt. We streven daarbij naar een duidelijke leerwaaier op Vlaams niveau met verschillende expertises bij educatieve masters en educatieve bachelors. Ook staat complementariteit in het nascholingsaanbod voor onderwijsprofessionals, dat inspeelt op maatschappelijke evoluties, voorop. Partnerschappen met scholen voor stage, onderwijsonderzoek, service learning en de verdere uitbouw van het eigen nascholingsaanbod kunnen zo ook verder vorm krijgen. Onze unieke organisatie met praktijklectoren en stagebegeleiders met één voet in het veld verdedigen en ondersteunen we ten volle. 

De uitbouw van goede lerarenopleidingen is een maatschappelijke verantwoordelijkheid van de universiteiten en zal ook in de toekomst de nodige investeringen vergen. Daarom is het uitermate belangrijk dat we er de komende jaren in slagen om meer studenten aan te trekken in de educatieve masteropleidingen.

Internationale solidariteit via onderwijs

We versterken het engagement voor internationale solidariteit met de ontwikkeling van de Global University Academy (GUA). Dit initiatief beoogt om tegen 2038 één miljoen jongeren in vluchtelingenkampen en andere kwetsbare regio’s toegang te geven tot kwaliteitsvol hoger onderwijs via blended leertrajecten, microcredentials en digitale leeromgevingen. In eerste instantie wil het netwerk een aantal pilootprojecten uitwerken in vluchtelingenkampen in Oeganda en Jordanië en zo de haalbaarheid aantonen van de gekozen aanpak. GUA bestaat momenteel uit 17 internationale universiteiten die didactische expertise, leermateriaal en infrastructuur ter beschikking stellen. Verder wordt er samengewerkt met UNHCR (United Nations Refuge Agency), ngo’s en lokale opleidingspartners. De maatschappelijke impact is tweeledig. Enerzijds draagt GUA bij aan de versterking van jongeren in humanitaire contexten, door hen kansen te bieden op verdere opleiding, werk en maatschappelijke participatie. Toegang tot erkend hoger onderwijs voor vluchtelingen leidt evident tot grotere zelfredzaamheid, betere socio-economische integratie en een verhoogde kans op stabiele toekomsten voor hele gemeenschappen. Anderzijds versterkt het project ook KU Leuven zelf, door studenten en personeel actief te betrekken in co-creatie, internationale samenwerking en maatschappelijk relevante leerervaringen. De Global University Academy bouwt voort op internationale goede praktijken, zoals de blended learning-initiatieven van Kiron en het project van Southern New Hampshire University in Rwanda, waar digitale trajecten worden gecombineerd met lokale begeleiding om slaagkansen te verhogen. Onze universiteit verbindt zich ertoe dit initiatief duurzaam te verankeren via mecenaten, projectsubsidies en het activeren van haar internationale netwerken. 

Publiekswetenschap en wetenschapscommunicatie structureel ondersteunen

We ontwikkelen een universiteitsbreed beleid om wetenschapscommunicatie en publieksbetrokkenheid niet als vrijblijvende extra, maar als essentieel onderdeel van onderzoekscultuur te verankeren. Elk onderzoeksproject dat met publieke middelen wordt gefinancierd, krijgt ondersteuning bij het vertalen van onderzoeksresultaten naar een breed publiek, in toegankelijke formats zoals publiekslezingen, podcasts, citizen science-projecten, tentoonstellingen of educatieve instrumenten. Deze ondersteuning wordt georganiseerd via een centraal platform voor wetenschapscommunicatie, dat onderzoekers toegang biedt tot sjablonen, formats, trainingsmodules en een overzicht van beschikbare communicatiekanalen (zoals universiteitsmedia, sociale media en partnerinstellingen). Faculteiten en hun facultaire communicatieverantwoordelijken kunnen beroep doen op een communicatie-ambassadeur, die lokale initiatieven opneemt en helpt opschalen, in nauwe samenwerking met de centrale diensten Communicatie en Onderzoekscoördinatie. We richten ons daarbij niet enkel op het informeren van het brede publiek, maar ook op interactieve formats zoals burgerwetenschapsprojecten en schoolmodules, waarbij wetenschappers en burgers samen nadenken en leren. 

Community engagement van studenten stimuleren met Service Learning

We erkennen en ondersteunen studenten die zich vrijwillig inzetten voor maatschappelijke projecten binnen of buiten de universiteit. Via het platform KU Leuven Engage kunnen studenten hun engagement zichtbaar maken, laten valideren, en – in afstemming met de opleidingen – onder bepaalde voorwaarden integreren in het curriculum. Hierbij denken we zowel aan extracurriculaire erkenning als aan Service Learning-trajecten waarin maatschappelijke inzet expliciet gekoppeld wordt aan academische leerdoelen. 

De integratie van Service Learning gebeurt facultair en contextueel, met respect voor de autonomie van opleidingen. Concreet betekent dit dat opleidingen zelf bepalen of en hoe maatschappelijke betrokkenheid opgenomen wordt als keuzevak, microcredential of als onderdeel van stages of projectwerk. 

Studenten kunnen via KU Leuven Engage deelnemen aan initiatieven rond jeugdwerk, welzijn, diversiteit, onderwijs, duurzaamheid of internationale solidariteit. Opleidingen die Service Learning opnemen in het curriculum doen dit vanuit een reciproke benadering: studenten, lesgevers en externe partners functioneren als co-creators van kennis en maatschappelijke verandering. 

Studenten die deelnemen aan Service Learning scoren niet alleen sterker wat betreft maatschappelijke verantwoordelijkheid en kritisch denken, maar voelen zich ook beter verbonden met hun studiecontext en de bredere samenleving. Bovendien dragen zulke ervaringen bij aan het realiseren van de derde missie van de universiteit: maatschappelijke impact naast onderwijs en onderzoek. We voorzien de nodige middelen om de ondersteuning voor Service-Learning te versterken en structureel te verankeren in ons beleid. We breiden het Service-Learning aanbod uit met internationale initiatieven, inclusief het globale zuiden, in samenwerking met onze internationale partners. 

KU Leuven voor het leven

In een wereld die voortdurend verandert, is het essentieel dat professionals zich blijven ontwikkelen en aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Diverse actoren binnen de KU Leuven (faculteiten, instituten, departementen, campussen…) zetten in op levenslang leren via Continue, en dit in samenwerking met de partners binnen de Associatie. Het aanbod is reeds ruim en divers, maar het kan sterker door onze studenten reeds tijdens de opleiding bewust te maken van het belang van levenslang leren en hen te leren ‘levenslang leren’, door samen te werken met het werkveld en door flexibele digitaal ondersteunde leertrajecten te ontwikkelen. Op deze manier ondersteunt KU Leuven niet alleen haar alumni, maar profileert KU Leuven zich nog sterker als baken van technologische ontwikkelingen en voorvechter van persoonlijke ontwikkeling. Dit leidt tot een sterkere en meer veerkrachtige gemeenschap en een belangrijke maatschappelijke bijdrage.