Dit jaar viert de KU Leuven haar zeshonderdste verjaardag. In die zes eeuwen is onze universiteit uitgegroeid tot een instelling die wereldwijd bekend staat voor uitstekend onderwijs en innovatief onderzoek in alle wetenschapsdomeinen. Daar mogen we als universitaire gemeenschap trots op zijn. Het is een collectieve verdienste van ons allen, maar ook van onze voorgangers. Dat we als één van de weinige hoog gerangschikte universiteiten erin slagen dit te doen zonder strenge toelatingsvoorwaarden, zonder hoge inschrijvingsgelden of andere exorbitante selectiemechanismen, is een bijkomende reden voor tevredenheid.

Het gaat dus globaal genomen heel goed met onze universiteit. Als kandidaat-rector is dat de ingesteldheid waarmee ik naar de KU Leuven kijk. Maar niets is perfect. Er zijn nog altijd grote en kleine punten die we nóg beter kunnen doen. In dit programma lezen jullie welke dat volgens mij zijn en welke oplossingen ik in gedachten heb. Ik vermeld hier al enkele speerpunten.

Dat is in de eerste plaats de werkdruk, die alle mensen van onze universiteit treft. Daarom dat ik nu al zeg: “Ja, ik wil de universiteit nog beter maken, een meer mensgerichte en zorgzame werkomgeving creëren en onze belangrijke rol als baken van kennis versterken. Maar niet ten koste van om het even wat en al zeker niet door de werk-leven balans van onze mensen nog meer te belasten.” Op zoek gaan naar dat laatste procentje, naar de marginale winst, laten we dat maar aan de professionele sporters over. Wij moeten soms durven zeggen: “In de gegeven omstandigheden is het goed zo. Even tijd voor rust.” Het zal dan ook niet verbazen dat de speerpunten van mijn programma die gedachte uitdragen.

De hervorming van het academiejaar, gekoppeld aan het naar voren schuiven van herexamens, beoogt een volwaardige rustperiode in de zomer in te lassen. Studenten kunnen dan even volledig ontkoppelen, administratieve medewerkers kunnen taken beter spreiden om zo piekbelastingen te vermijden, het academisch personeel krijgt tijd voor echte deconnectie en wat rust voor onderzoek. Bovendien biedt de herindeling van de academische kalender veel onderwijskundige voordelen: de klemtoon verschuift van (summatief) evalueren naar leren, wat zowel voor studenten als docenten meer ruimte geeft om inhoudelijk te verdiepen en het leerproces centraal te stellen. 

Met basisfinanciering wil ik onderzoekers de mogelijkheid en het vertrouwen geven om daadwerkelijk onderzoek te doen, zonder voortdurend in de vaak frustrerende race naar beurzen en financieringsaanvragen te moeten stappen. 

Wat het bestuur van de universiteit zelf betreft, wil ik streven naar administratieve vereenvoudiging: minder vergaderingen, minder formulieren. Die afname van regeldruk moet gepaard gaan met goed begrepen autonomie voor de faculteiten. Zij zijn het kloppend hart van onze universiteit en verdienen het volle vertrouwen. Die autonomie- en subsidiariteitsidee passen we ook toe op de departementen en de campussen buiten Leuven. Samen zijn wij de KU Leuven, dus wij besturen onze universiteit ook samen. 

Een universiteit is niet louter een opleidingsinstituut of onderzoekscentrum, maar tevens een plek waar denken, debat en Bildung centraal staan. Zij is ook een knooppunt van rede en wetenschap in de samenleving. De rectorverkiezingen vinden dit jaar plaats in een verontrustende geopolitieke context. Als vicerector internationaal beleid weet ik hoe belangrijk sterke internationale samenwerking is. Maar ik heb ook kunnen zien hoe in het buitenland universiteiten te maken krijgen met toenemende inmengingen van de overheid, die lang niet altijd verenigbaar zijn met de academische vrijheid. Als rector wil ik mij blijvend breed maken voor ons personeel, onze onderzoekers en onze studenten, tegen deze vormen van ongeoorloofde politieke druk en tegen populistische aanvallen uit de bredere samenleving.

Ik ben er mij van bewust dat de komende jaren niet gemakkelijk zullen zijn. In tijden van besparingen bij de overheid zal de druk om te saneren groot zijn. In een klimaat van polarisering zullen universiteiten misschien ook bij ons het mikpunt worden van haatcampagnes. Het zal zaak zijn het hoofd koel te houden en rustig maar standvastig, constructief maar beslist, op een voor iedereen toegankelijke manier de dialoog aan te gaan met de politiek en met de samenleving. In het belang van de universiteit en dus in het belang van ons allen. 

Dat is wat ik versta onder passie voor kennis en zorg voor mensen. Daarvoor wil ik me inzetten. Samen met jullie.

Peter Lievens, 24 april 2025

Onderwijs is de kern van de universiteit, een plek waar kennis gedeeld, gevormd en vernieuwd wordt. We streven daarom naar een leeromgeving die niet alleen kwaliteit garandeert, maar ook zorg draagt voor het welzijn van studenten en docenten, en ruimte biedt voor creativiteit in denken en doen. Onderwijs is geen bijproduct van onderzoek, maar een volwaardige academische activiteit die intellectuele nieuwsgierigheid voedt, kritisch denken aanscherpt en mensen vormt. Een toekomst­gerichte universiteit kijkt dan ook niet alleen naar wát er onderwezen wordt, maar ook naar hóe en in welk ritme. Daarom herdenken we de academische kalender, met structurele ademruimte in de zomer en een hertekening van de evaluatieperiodes die piekbelasting helpt voorkomen.

We willen een evaluatiecultuur waarin formatieve feedback en diversiteit in toetsvormen de standaard zijn, met aandacht voor motivatie, leerdoelen en haalbaarheid. Digitale innovatie krijgt daarbij een ondersteunende rol: we benutten AI-gestuurde leerplatformen en blended learning waar ze écht iets toevoegen aan flexibiliteit, inclusie of betrokkenheid, niet omdat ze trendy zijn.

Tot slot zorgen we voor warme, toegankelijke ondersteuning voor studenten met specifieke noden, of het nu gaat om studietrajectbegeleiding, mentaal welzijn, neurodivergentie of een tijdelijke crisis. Onderwijsgelijkheid is geen abstract streven, maar een gedeelde opdracht.

Maar voor we dieper ingaan op deze actiepunten, benadrukken we belangrijke randvoorwaarden die we willen realiseren om te kunnen bouwen aan een universiteit waarin studenten, ondersteunend personeel én lesgevers de ruimte krijgen om te groeien: het onderwijsbeleid wordt participatief voorbereid, lesgevers worden ondersteund bij de ontwikkeling van de lesopdrachten en de ondersteuning is gebaseerd op een samenwerkingsmodel.

Dankzij deze realisaties hopen we vier actiepunten succesvol te kunnen realiseren: de academische kalender gezamenlijk en in overleg hervormen, kritisch reflecteren over de gebruikte evaluatievormen en digitale hulpmiddelen intensiever inzetten en studenten met specifieke noden nog beter ondersteunen.

Onderzoek is de motor van academische verbeelding. Het maakt het ondenkbare denkbaar en het onbekende toegankelijk. We bouwen daarom aan een onderzoeksomgeving waarin kwaliteit, samenwerking en maatschappelijke relevantie niet tegenover elkaar staan, maar elkaar versterken. Sterk disciplinair werk blijft het fundament: zonder stevige wortels geen vruchtbare kruisbestuiving. Vanuit die basis willen we kwalitatieve, creatieve vormen van interdisciplinaire samenwerking aanmoedigen, die zowel wetenschappelijke doorbraken mogelijk maken als maatschappelijke uitdagingen durven aangaan. Zo willen we zowel wetenschappelijke als maatschappelijke impact maximaliseren.

Met een doordacht model van basisfinanciering en strategische investeringen in onderzoeks­infrastructuur geven we onderzoekers de ruimte om risico’s te nemen, projecten op langere termijn uit te bouwen en onderzoek te laten groeien op zijn eigen tempo. We versterken team science via gedeelde infrastructuur, interfacultaire netwerken en gemeenschappelijke onderzoeksruimte, niet alleen fysiek, maar ook intellectueel.

Daarnaast zetten we in op een open en toekomstgerichte onderzoekscultuur waarin ruimte is voor een uitgebreid palet aan praktijken: van AI-ondersteunde analyse tot open science, van citizen science tot internationale co-creatie. Onderzoek vraagt niet alleen tijd, maar ook ademruimte en ondersteuning. Door het ritme van onderzoek beter af te stemmen op de academische kalender, te investeren in ondersteuning bij externe projectaanvragen, wetenschapscommunicatie, beleidsparticipatie én engagements­gedreven onderzoek structureel te versterken, creëren we ruimte voor wat uiteindelijk het belangrijkste is: ernstige reflectie, wetenschappelijke verbeelding en diepe maatschappelijke impact.

We willen een universiteit zijn die niet alleen innoveert, maar ook inspireert. In een wereld die geconfronteerd wordt met complexe transities, op het vlak van technologie, duurzaamheid en sociale cohesie, nemen wij onze rol als maatschappelijk partner bewust op. Innovaties in artificiële intelligentie, digitale onderwijsondersteuning en duurzame ontwikkeling zullen ons in de komende jaren zowel uitdagen als versterken. We zetten deze vooruitgang in als hefboom om maatschappelijke betrokkenheid te verdiepen en structurele antwoorden te bieden op de noden van vandaag en morgen.

Onze universiteit is verankerd in de samenleving en werkt actief samen met beleidsmakers, scholen, bedrijven, zorginstellingen, middenveldorganisaties en culturele actoren. Ook onze alumni en hun verenigingen zijn onmisbare bruggenbouwers. Via gemeenschapsprojecten, kennisdeling en publieksbetrokkenheid willen we KU Leuven positioneren als een universiteit die haar academische excellentie ten dienste stelt van maatschappelijke vooruitgang.

Zo bouwen we aan een KU Leuven die haar impact vergroot: door nieuwe vormen van onderwijs, onderzoek en samenwerking te verankeren in een brede maatschappelijke missie, gestoeld op inclusie, solidariteit en duurzaamheid.

We willen een universiteit waar studenten en medewerkers uit alle hoeken van de wereld zich niet alleen welkom voelen, maar ook ondersteund, gewaardeerd en verbonden. Internationale diversiteit is voor ons geen doel op zich, maar een bron van verrijking voor de hele academische gemeenschap. Vanuit die overtuiging bouwen we aan een inclusieve leer- en werkomgeving op elke campus, met oog voor zowel globale toegankelijkheid als lokale verankering.

We investeren doelgericht in initiatieven die de integratie van internationale studenten en mede­werkers bevorderen, zoals het International House, buddy-programma’s, sociale en culturele netwerkevenementen, en begeleiding op maat. Taal speelt daarbij een sleutelrol: we ontwikkelen een tweetalige academische omgeving waarin taalverwerving actief ondersteund wordt – voor studenten, onderzoekers én personeelsleden – en waarin Nederlands en Engels complementair ingezet worden, afhankelijk van de context.

We engageren ons ook voor specifieke groepen zoals studenten en onderzoekers met een vluchtelingenachtergrond, via multidisciplinaire begeleidingstrajecten en ondersteuning op het vlak van taal, studievaardigheden en psychosociaal welzijn. Tegelijk stimuleren we de internationale mobiliteit van personeel, zowel academisch als administratief, als hefboom voor professionele ontwikkeling en uitwisseling van expertise.

Internationale inclusie betekent ook aandacht voor andere vormen van diversiteit. In onze opleidingen verankeren we maatschappelijke verantwoordelijkheid via inclusieve curricula, co-creatieve onderwijsvormen en de professionalisering van docententeams. Zo groeit KU Leuven uit tot een universiteit waar internationale excellentie hand in hand gaat met warme gastvrijheid, sociale verbondenheid en taalbewuste participatie, een plek waar elke student en medewerker zich erkend en betrokken voelt.

We willen dat onderzoekers, docenten en stafmedewerkers hun tijd kunnen besteden aan wat echt telt: goed onderwijs, vernieuwend onderzoek en waardevolle samenwerking met de samenleving. Daarom maken we werk van minder regels, minder overbodige stappen en minder (digitale en niet-digitale) rompslomp. Met de aanstelling van een vicerector voor administratieve vereenvoudiging zetten we die ambitie kracht bij. We vereenvoudigen procedures, zorgen voor duidelijkere communicatie en begeleiden veranderingen op een manier die werkt voor wie ermee aan de slag moet. Digitale instrumenten zoals AI-gestuurde helpdesks en slimme formulieren worden daarbij niet zomaar ingevoerd, maar ontwikkeld mét en voor gebruikers, dit alles met het oog op tijdswinst en minder frustratie.

Faculteiten krijgen de ruimte om hun strategische rol te spelen wat hun disciplinaire eigenheid betreft. Daarnaast zullen we de werking van faculteiten, departementen en campussen optimaliseren waarbij we streven naar een optimale balans tussen noodzakelijke autonomie en administratieve efficiëntie. Onze regionale campussen worden sterker ingebed als plekken van innovatie, onderwijs en samenwerking met lokale partners. Dat betekent een duidelijke meerwaarde voor de hele universiteit. Binnen de organisatie zetten we in op betere afstemming, vlottere werkstromen en gedeelde structuren die samenwerking vanzelfsprekend maken in plaats van extra werk te creëren.

Zorg voor mensen staat centraal in ons beleid en is fundamenteel voor succesvolle studie- en professionele loopbanen. 

Studentenvoorzieningen vormen een structurele en laagdrempelige toegangspoort tot ondersteuning, met aandacht voor mentaal welzijn, sociale integratie en gelijke onderwijskansen op alle campussen. Door welzijn proactief te integreren in het onderwijsbeleid, met thematische sessies, peer coaching en preventieve signalering, creëren we een campuscultuur waarin stress, uitval en isolatie actief worden aangepakt. Dit loopt momenteel goed en willen we zo behouden. Stuvo onderzoekt hierbij hoe en waar faculteiten kunnen versterkt worden voor studieloopbaanbegeleiding. Dit is een zeer nodige oefening, aangezien de werkdruk daar bijzonder hoog ligt en daaraan willen we tegemoetkomen. Daarnaast krijgen studentenverenigingen en lokale netwerken een prominente rol in het versterken van gemeenschapsvorming en in het detecteren van welzijnsnoden. 

Heldere, meertalige communicatie en digitale toegang tot hulpverlening garanderen dat ondersteuning elke student kan bereiken, ongeacht achtergrond of campuslocatie. Zo bouwen we aan een universiteit waar studeerbaarheid en welzijn geen individuele verantwoordelijkheden zijn, maar gedeelde prioriteiten.

Zorgen voor mensen is een taak die nooit af zal zijn. Werk-privébalans betekent voor iedereen iets anders, maar zorg voor welzijn moet voorop staan, veel werk mag geen druk creëren en recht op deconnectie moeten we ten volle respecteren. Door een cultuur van structurele efficiëntie te omarmen, wordt KU Leuven een werkplek waar alle medewerkers zich professioneel kunnen ontwikkelen en floreren.